Wigilia (łac. czuwanie) – pierwotnie oznaczała straż nocną i oczekiwanie. Nazywa się też tak dzień poprzedzający większe święto. Dawniej w każdą wigilię obowiązywał post. Do stołu wigilijnego siadano, gdy zabłysła pierwsza gwiazda. Miała ona przypominać Gwiazdę Betlejemską prowadzącą pasterzy i magów do Betlejem. 

W polskiej tradycji to ojciec rodziny lub najstarszy wiekiem rozpoczynał wieczerzę modlitwą, odczytaniem opisu narodzenia Pańskiego z Ewangelii św. Łukasza. Następnie dzielono się opłatkiem i składano sobie życzenia. Pod choinką ustawia się często żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem. Układa się pod nią także prezenty dla najbliższych.

Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem rodzinnym. Podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, na Białorusi, na Ukrainie wśród katolików łacińskich, w Czechach i na Słowacji. Nieznany poza terenami dawnej Rzeczypospolitej jest zwyczaj łamania się opłatkiem.

Od 17 grudnia rozpoczyna się druga część Adwentu. Liturgia ostatniego tygodnia przygotowującego nas do Świąt bardzo różni się od liturgii wcześniejszych dni.

Okres Adwentu podkreśla dwa wymiary oczekiwania: pierwszy, który dotyczy oczekiwania na powtórne przyjście Chrystusa, oraz drugi – przygotowanie na kolejne w naszym życiu święta, podczas których czcimy Boże Wcielenie. Od pierwszej niedzieli Adwentu, do 16 grudnia włącznie powinniśmy skupiamy się bardziej na pierwszym aspekcie oczekiwania. W liturgii słowa słyszymy wiele czytań odnoszących się do czasów eschatologicznych, prefacja również podkreśla oczekiwania na przyjście Zbawiciela.

Wraz z nadejściem 17 grudnia w naszym adwentowym oczekiwaniu bardzo wiele się zmienia. W czytaniach słyszymy o starotestamentowych zapowiedziach narodzenia Chrystusa, w Ewangelii z kolei odczytujemy dzień po dniu wszystkie zapisane w Piśmie Świętym zdarzenia poprzedzające Narodzenie Pańskie: rodowód Jezusa, zapowiedź narodzenia Jana Chrzciciela, zwiastowanie, nawiedzenie św. Elżbiety, aż do narodzenia Jana Chrzciciela. Prefacja także podkreśla oczekiwanie na święta narodzenia Zbawiciela. Można powiedzieć, że można już wyczuć zbliżające się święta!

Adwent, to czas refleksji i duchowego przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Dla wiernych jest radosnym oczekiwaniem na przyjście Chrystusa. Adwent rozpoczyna się 1 grudnia 2019 r. a kończy w Wigilię Bożego Narodzenia. Wraz z pierwszą niedzielą Adwentu, która w tym roku przypada 1 grudnia, wszyscy chrześcijanie, oprócz Kościołów prawosławnych, rozpoczynają rok liturgiczny. Nazwa „adwent” pochodzi od łacińskiego słowa „adventus” oznaczającego „przyjście, nadejście króla”.

W liturgii Adwent dzieli się na dwie części. Podczas pierwszej, trwającej do 16 grudnia włącznie, wierni przygotowują się na ostateczne przyjście Chrystusa na końcu czasów. Druga – od 17 do 24 grudnia, kończąca się Wigilią, stanowi bezpośrednie przygotowanie do uroczystości Bożego Narodzenia.

Polską tradycją Adwentu jest msza święta wotywna, zwana roratami, odprawiana przed świtem. Uczestnicy przynoszą do kościoła specjalne świece, czyli roratki lub lampiony, które oznaczają nadzieję na szybkie przyjście Jezusa. Nazwa „roraty” pochodzi od pierwszego słowa łacińskiej pieśni „Rorate coeli” – „Niebiosa, spuśćcie rosę”. Początki Rorat sięgają czasów Bolesława Wstydliwego.

O zbliżających się Świętach Bożego Narodzenia przypomina też adwentowy wieniec. Gałązki z igliwiem symbolizują świąteczną choinkę, a cztery świeczki oznaczają kolejne tygodnie Adwentu.

W Kościele podczas Adwentu szaty liturgiczne mają kolor fioletowy, z wyjątkiem trzeciej niedzieli, nazwanej „Gaudete” od łacińskiego słowa „Radujcie się”. Wtedy to kapłani mogą włożyć różowy ornat. Tego dnia w Rzymie papież błogosławi figurki Dzieciątka Jezus, które na plac św. Piotra tradycyjnie przynoszą włoskie dzieci.