W Ewangeliach znajdują się trzy teksty dotyczące narodzin Jezusa. Najobszerniejsza i powszechnie znana jest relacja św. Łukasza (2,1-20); krótsze i skupione na troskach Józefa, które pozwalają uwidocznić rolę Ducha Świętego, jest opowiadanie św. Mateusza (1,18 - 2,la); całkowicie teologiczny i dążący do ukazania narodzenia Jezusa jako wcielenia słowa Bożego jest tekst św. Jana (1, 9-14).

Czas
Jest to czas, gdy „wyszło rozporządzenie (Gajusza Juliusza) Cezara (Oktawiana) Augusta - imperatora rzymskiego od 30 r. przed Chr. do 14 r. po Chr. -żeby przeprowadzić spis ludności" (w. 1) zamieszkałej w jego imperium, a zatem także w Palesytnie, która w tym czasie znajdowała się pod panowaniem Rzymu. Aby wypełnić ten nakaz „także Józef - „z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna" - „z miasta Nazaret", z Galilei, która rozciągała się z północy na południe przez prawie całą Palestynę (ok. 100 km), udał się „do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem" (w. 4-5). 

Sytuacja
Przybywszy do Betlejem, Józef i Maryja szukali miejsca, gdzie mogliby się zatrzymać, z większym niż zwykle w podróży niepokojem, gdyż „nadszedł dla Maryi czas rozwiązania" (w. 6). Ewangelista opowiada, że Józef i Maryja nie znaleźli „miejsca w gospodzie" (w. 7). Sposób, w jaki to mówi, daje do zrozumienia, że miejsce w gospodzie było, ale nie „dla nich" (w. 7d), czyli z powodu stanu Maryi, po której można było rozpoznać zbliżanie się porodu. 

Wigilia (łac. czuwanie) – pierwotnie oznaczała straż nocną i oczekiwanie. Nazywa się też tak dzień poprzedzający większe święto. Dawniej w każdą wigilię obowiązywał post. Do stołu wigilijnego siadano, gdy zabłysła pierwsza gwiazda. Miała ona przypominać Gwiazdę Betlejemską prowadzącą pasterzy i magów do Betlejem. 

W polskiej tradycji to ojciec rodziny lub najstarszy wiekiem rozpoczynał wieczerzę modlitwą, odczytaniem opisu narodzenia Pańskiego z Ewangelii św. Łukasza. Następnie dzielono się opłatkiem i składano sobie życzenia. Pod choinką ustawia się często żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem. Układa się pod nią także prezenty dla najbliższych.

Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem rodzinnym. Podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, na Białorusi, na Ukrainie wśród katolików łacińskich, w Czechach i na Słowacji. Nieznany poza terenami dawnej Rzeczypospolitej jest zwyczaj łamania się opłatkiem.

Od 17 grudnia rozpoczyna się druga część Adwentu. Liturgia ostatniego tygodnia przygotowującego nas do Świąt bardzo różni się od liturgii wcześniejszych dni.

Okres Adwentu podkreśla dwa wymiary oczekiwania: pierwszy, który dotyczy oczekiwania na powtórne przyjście Chrystusa, oraz drugi – przygotowanie na kolejne w naszym życiu święta, podczas których czcimy Boże Wcielenie. Od pierwszej niedzieli Adwentu, do 16 grudnia włącznie powinniśmy skupiamy się bardziej na pierwszym aspekcie oczekiwania. W liturgii słowa słyszymy wiele czytań odnoszących się do czasów eschatologicznych, prefacja również podkreśla oczekiwania na przyjście Zbawiciela.

Wraz z nadejściem 17 grudnia w naszym adwentowym oczekiwaniu bardzo wiele się zmienia. W czytaniach słyszymy o starotestamentowych zapowiedziach narodzenia Chrystusa, w Ewangelii z kolei odczytujemy dzień po dniu wszystkie zapisane w Piśmie Świętym zdarzenia poprzedzające Narodzenie Pańskie: rodowód Jezusa, zapowiedź narodzenia Jana Chrzciciela, zwiastowanie, nawiedzenie św. Elżbiety, aż do narodzenia Jana Chrzciciela. Prefacja także podkreśla oczekiwanie na święta narodzenia Zbawiciela. Można powiedzieć, że można już wyczuć zbliżające się święta!